gajEndra mOksham

శ్రీమద్భాగవత పురాణే - అష్టమస్కందే
- గజేంద్ర మోక్షం -

- శ్రీగణేశాయ నమ: -

శ్రీశుక ఉవాచ (8.1.17-8.1.30) -
...
...
హరిరిత్యాహృతో యేన గజేంద్రో మోచితో గ్రహాత్

శ్రీరాజోవాచ (8.1.31-8.1.32) -
బాదరాయణ ఏతత్తే శ్రోతుమిచ్ఛామహే వయం
హరిర్యథా గజపతిం గ్రాహగ్రస్తమమూముచత్
తత్కథాసు మహత్పుణ్యం ధన్యం స్వస్త్యయనం శుభం
యత్ర యత్రోత్తమశ్లోకో భగవాన్గీయతే హరి:

శ్రీసూత ఉవాచ (8.1.33-8.1.33) -
పరీక్షితైవం స తు బాదరాయణి: ప్రాయోపవిష్టేన కథాసు చోదిత:
ఉవాచ విప్రా: ప్రతినంద్య పార్థివం ముదా మునీనాం సదసి స్మ శృణ్వతాం

శ్రీశుక ఉవాచ (8.2.1-8.2.33) -
ఆసీద్గిరివరో రాజంస్త్రికూట ఇతి విశ్రుత:
క్షీరోదేనావృత: శ్రీమాన్యోజనాయుతముచ్ఛ్రిత:
తావతా విస్తృత: పర్యక్త్రిభి: శృఙ్గై: పయోనిధిం
దిశహ్ ఖం రోచయన్నాస్తే రౌప్యాయసహిరణ్మయై:
అన్యైశ్చ కకుభ: సర్వా రత్నధాతువిచిత్రితై:
నానాద్రుమలతాగుల్మైర్నిర్ఘోషైర్నిర్ఝరాంభసాం
స చావనిజ్యమానాఙ్ఘ్రి: సమంతాత్పయఊర్మిభి:
కరోతి శ్యామలాం భూమిం హరిన్మరకతాశ్మభి:
సిద్ధచారణగన్ధర్వైర్విద్యాధరమహోరగై:
కిన్నరైరప్సరోభిశ్చ క్రీడద్భిర్జుష్టకందర:
యత్ర సఙ్గీతసన్నాదైర్నదద్గుహమమర్షయా
అభిగర్జంతి హరయ: శ్లాఘిన: పరశఙ్కయా
నానారణ్యపశువ్రాత సఙ్కులద్రోణ్యలఙ్కృత:
చిత్రద్రుమసురోద్యాన కలకణ్ఠవిహఙ్గమ:
సరిత్సరోభిరచ్ఛోదై: పులినైర్మణివాలుకై:
దేవస్త్రీమజ్జనామోద సౌరభామ్బ్వనిలైర్యుత:
తస్య ద్రోణ్యాం భగవతో వరుణస్య మహాత్మన:
ఉద్యానమృతుమన్నామ ఆక్రీడం సురయోషితాం
సర్వతోఽలఙ్కృతం దివ్యైర్నిత్యపుష్పఫలద్రుమై:
మన్దారై: పారిజాతైశ్చ పాటలాశోకచంపకై:
చూతై: పియాలై: పనసైరామ్రైరామ్రాతకైరపి
క్రముకైర్నారికెలైశ్చ ఖర్జూరైర్బీజపూరకై:
మధుకై: శాలతాలైశ్చ తమాలైరసనార్జునై:
అరిష్టొడుంబరప్లక్షైర్వటై: కింశుకచందనై:
పిచుమర్దై: కోవిదారై: సరలై: సురదారుభి:
ద్రాక్షేక్షురంభాజంబుభిర్బదర్యక్షాభయామలై:
బిల్వై: కపిత్థైర్జంబీరైర్వృతో భల్లాతకాదిభి:
తస్మిన్సర: సువిపులం లసత్కాఞ్చనపఙ్కజం
కుముదోత్పలకహ్లార శతపత్రశ్రియోర్జితం
మత్తషట్పదనిర్ఘుష్టం శకున్తైశ్చ కలస్వనై:
హంసకారణ్డవాకీర్ణం చక్రాహ్వై: సారసైరపి
జలకుక్కుటకోయష్టి దాత్యూహకులకూజితం
మత్స్యకచ్ఛపసఞ్చార చలత్పద్మరజ:పయ:
కదంబవేతసనల నీపవఞ్జులకైర్వృతం
కుందై: కురుబకాశోకై: శిరీషై: కూటజేఙ్గుదై:
కుబ్జకై: స్వర్ణయూథీభిర్నాగపున్నాగజాతిభి:
మల్లికాశతపత్రైశ్చ మాధవీజాలకాదిభి:
శోభితం తీరజైశ్చాన్యైర్నిత్యర్తుభిరలం ద్రుమై:
తత్రైకదా తద్గిరికాననాశ్రయ: కరేణుభిర్వారణయూథపశ్చరన్
సకణ్టకం కీచకవేణువేత్రవద్విశాలగుల్మం ప్రరుజన్వనస్పతీన్
యద్గంధమాత్రాద్ధరయో గజేన్ద్రా వ్యాఘ్రాదయో వ్యాలమృగా: సఖడ్గా:
మహోరగాశ్చాపి భయాద్ద్రవన్తి సగౌరకృష్ణా: సరభాశ్చమర్య:
వృకా వరాహా మహిషర్క్షశల్యా గోపుచ్ఛశాలావృకమర్కటాశ్చ
అన్యత్ర క్షుద్రా హరిణా: శశాదయశ్చరన్త్యభీతా యదనుగ్రహేణ
స ఘర్మతప్త: కరిభి: కరేణుభిర్వృతో మదచ్యుత్కరభైరనుద్రుత:
గిరిం గరిమ్ణా పరిత: ప్రకమ్పయన్నిషేవ్యమాణోఽలికులైర్మదాశనై:
సరీఽనిలం పఙ్కజరేణురూషితం జిఘ్రన్విదూరాన్మదవిహ్వలేక్షణ:
వృత: స్వయూథేన తృషార్దితేన తత్సరోవరాభ్యాసమథాగమద్ద్రుతం
విగాహ్య తస్మిన్నమృతాంబు నిర్మలం హేమారవిందోత్పలరేణురూషితం
పపౌ నికామం నిజపుష్కరోద్ధృతమాత్మానమద్భి: స్నపయన్గతక్లమ:
స పుష్కరేణోద్ధృతశీకరాంబుభిర్నిపాయయన్సంస్నపయన్యథా గృహీ
ఘృణీ కరేణు: కరభాంశ్చ దుర్మదో నాచష్ట కృచ్ఛ్రం కృపణోఽజమాయయా
తం తత్ర కశ్చిన్నృప దైవచోదితో గ్రాహో బలీయాంశ్చరణే రుషాగ్రహీత్
యదృచ్ఛయైవం వ్యసనం గతో గజో యథాబలం సోఽతిబలో విచక్రమే
తథాతురం యూథపతిం కరేణవో వికృష్యమాణం తరసా బలీయసా
విచుక్రుశుర్దీనధియోఽపరే గజా: పార్ష్ణిగ్రహాస్తారయితుం న చాశకన్
నియుధ్యతోరేవమిభేన్ద్రనక్రయోర్వికర్షతోరంతరతో బహిర్మిథ:
సమా: సహస్రం వ్యగమన్మహీపతే సప్రాణయోశ్చిత్రమమంసతామరా:
తతో గజేన్ద్రస్య మనోబలౌజసాం కాలేన దీర్ఘేణ మహానభూద్వ్యయ:
వికృష్యమాణస్య జలేఽవసీదతో విపర్యయోఽభూత్సకలం జలౌకస:
ఇత్థం గజేన్ద్ర: స యదాప సఙ్కటం ప్రాణస్య దేహీ వివశో యదృచ్ఛయా
అపారయన్నాత్మవిమోక్షణే చిరం దధ్యావిమాం బుద్ధిమథాభ్యపద్యత
న మామిమే జ్ఞాతయ ఆతురం గజా: కుత: కరిణ్య: ప్రభవన్తి మోచితుం
గ్రాహేణ పాశేన విధాతురావృతోఽప్యహం చ తం యామి పరం పరాయణం
య: కశ్చనేశో బలినోఽన్తకోరగాత్ప్రచణ్డవేగాదభిధావతో భృశం
భీతం ప్రపన్నం పరిపాతి యద్భయాన్మృత్యు: ప్రధావత్యరణం తమీమహి

శ్రీబాదరాయణిరువాచ (8.3.1-8.3.1) -
ఏవం వ్యవసితో బుద్ధ్యా సమాధాయ మనో హృది
జజాప పరమం జాప్యం ప్రాగ్జన్మన్యనుశిక్షితం

శ్రీగజేంద్ర ఉవాచ (8.3.2-8.3.29) -
ఓం నమో భగవతే తస్మై యత ఏతచ్చిదాత్మకం
పురుషాయాదిబీజాయ పరేశాయాభిధీమహీ
యస్మిన్నిదం యతశ్చేదం యేనేదం య ఇదం స్వయం
యోఽస్మాత్పరస్మాచ్చ పరస్తం ప్రపద్యే స్వయంభువం
య: స్వాత్మనీదం నిజమాయయార్పితం క్వచిద్విభాతం క్వ చ తత్తిరోహితం
అవిద్ధదృక్సాక్ష్యుభయం తదీక్షతే స ఆత్మమూలోఽవతు మాం పరాత్పర:
కాలేన పఞ్చత్వమితేషు కృత్స్నశో లోకేషు పాలేషు చ సర్వహేతుషు
తమస్తదాసీద్ గహనం గభీరం యస్తస్య పారేఽభివిరాజతే విభు:
న యస్య దేవా ఋషయ: పదం విదుర్జంతు: పున: కోఽర్హతి గంతుమీరితుం
యథా నటస్యాకృతిభిర్విచేష్టతో దురత్యయానుక్రమణ: స మావతు
దిదృక్షవో యస్య పదం సుమఙ్గలం విముక్తసఙ్గా మునయ: సుసాధవ:
చరంత్యలోకవ్రతమవ్రణం వనే భూతాత్మభూతా: సుహృద: స మే గతి:
న విద్యతే యస్య చ జన్మ కర్మ వా న నామరూపే గుణదోష ఏవ వా
తథాపి లోకాప్యయసంభవాయ య: స్వమాయయా తాన్యనుకాలమృచ్ఛతి
తస్మై నమ: పరేశాయ బ్రహ్మణేఽనంతశక్తయే
అరూపాయోరురూపాయ నమ ఆశ్చర్యకర్మణే
నమ ఆత్మప్రదీపాయ సాక్షిణే పరమాత్మనే
నమో గిరాం విదూరాయ మనసశ్చేతసామపి
సత్త్వేన ప్రతిలభ్యాయ నైష్కర్మ్యేణ విపశ్చితా
నమ: కైవల్యనాథాయ నిర్వాణసుఖసంవిదే
నమ: శాంతాయ ఘోరాయ మూఢాయ గుణధర్మిణే
నిర్విశేషాయ సామ్యాయ నమో జ్ఞానఘనాయ చ
క్షేత్రజ్ఞాయ నమస్తుభ్యం సర్వాధ్యక్షాయ సాక్షిణే
పురుషాయాత్మమూలాయ మూలప్రకృతయే నమ:
సర్వేంద్రియగుణద్రష్ట్రే సర్వప్రత్యయహేతవే
అసతాచ్ఛాయయోక్తాయ సదాభాసాయ తే నమ:
నమో నమస్తేఽఖిలకారణాయ నిష్కారణాయాద్భుతకారణాయ
సర్వాగమామ్నాయమహార్ణవాయ నమోఽపవర్గాయ పరాయణాయ
గుణారణిచ్ఛన్నచిదుష్మపాయ తత్క్షోభవిస్ఫూర్జితమానసాయ
నైష్కర్మ్యభావేన వివర్జితాగమ స్వయంప్రకాశాయ నమస్కరోమి
మాదృక్ప్రపన్నపశుపాశవిమోక్షణాయ ముక్తాయ భూరికరుణాయ నమోఽలయాయ
స్వాంశేన సర్వతనుభృన్మనసి ప్రతీత ప్రత్యగ్దృశే భగవతే బృహతే నమస్తే
ఆత్మాత్మజాప్తగృహవిత్తజనేషు సక్తైర్దుష్ప్రాపణాయ గుణసఙ్గవివర్జితాయ
ముక్తాత్మభి: స్వహృదయే పరిభావితాయ జ్ఞానాత్మనే భగవతే నమ ఈశ్వరాయ
యం ధర్మకామార్థవిముక్తికామా భజంత ఇష్టాం గతిమాప్నువంతి
కిం చాశిషో రాత్యపి దేహమవ్యయం కరోతు మేఽదభ్రదయో విమోక్షణం
ఏకాంతినో యస్య న కఞ్చనార్థం వాఞ్ఛంతి యే వై భగవత్ప్రపన్నా:
అత్యద్భుతం తచ్చరితం సుమఙ్గలం గాయంత ఆనందసముద్రమగ్నా:
తమక్షరం బ్రహ్మ పరం పరేశమవ్యక్తమాధ్యాత్మికయోగగమ్యం
అతీంద్రియం సూక్ష్మమివాతిదూరమనంతమాద్యం పరిపూర్ణమీడే
యస్య బ్రహ్మాదయో దేవా వేదా లోకాశ్చరాచరా:
నామరూపవిభేదేన ఫల్గ్వ్యా చ కలయా కృతా:
యథార్చిషోఽగ్నే: సవితుర్గభస్తయో నిర్యాంతి సంయాంత్యసకృత్స్వరోచిష:
తథా యతోఽయం గుణసంప్రవాహో బుద్ధిర్మన: ఖాని శరీరసర్గా:
స వై న దేవాసురమర్త్యతిర్యఙ్న స్త్రీ న షణ్ఢో న పుమాన్న జంతు:
నాయం గుణ: కర్మ న సన్న చాసన్నిషేధశేషో జయతాదశేష:
జిజీవిషే నాహమిహాముయా కిమంతర్బహిశ్చావృతయేభయోన్యా
ఇచ్ఛామి కాలేన న యస్య విప్లవస్తస్యాత్మలోకావరణస్య మోక్షం
సోఽహం విశ్వసృజం విశ్వమవిశ్వం విశ్వవేదసం
విశ్వాత్మానమజం బ్రహ్మ ప్రణతోఽస్మి పరం పదం
యోగరంధితకర్మాణో హృది యోగవిభావితే
యోగినో యం ప్రపశ్యంతి యోగేశం తం నతోఽస్మ్యహం
నమో నమస్తుభ్యమసహ్యవేగ శక్తిత్రయాయాఖిలధీగుణాయ
ప్రపన్నపాలాయ దురంతశక్తయే కదింద్రియాణామనవాప్యవర్త్మనే
నాయం వేద స్వమాత్మానం యచ్ఛక్త్యాహంధియా హతం
తం దురత్యయమాహాత్మ్యం భగవంతమితోఽస్మ్యహం

శ్రీశుక ఉవాచ (8.3.30-8.3.33) -
ఏవం గజేంద్రముపవర్ణితనిర్విశేషం
బ్రహ్మాదయో వివిధలిఙ్గభిదాభిమానా:
నైతే యదోపససృపుర్నిఖిలాత్మకత్వాత్
తత్రాఖిలామరమయో హరిరావిరాసీత్
తం తద్వదార్తముపలభ్య జగన్నివాస:
స్తోత్రం నిశమ్య దివిజై: సహ సంస్తువద్భి:
ఛందోమయేన గరుడేన సముహ్యమానశ్
చక్రాయుధోఽభ్యగమదాశు యతో గజేంద్ర:
సోఽన్త:సరస్యురుబలేన గృహీత ఆర్తో
దృష్ట్వా గరుత్మతి హరిం ఖ ఉపాత్తచక్రం
ఉత్క్షిప్య సామ్బుజకరం గిరమాహ కృచ్ఛ్రాన్
నారాయణాఖిలగురో భగవన్నమస్తే
తం వీక్ష్య పీడితమజ: సహసావతీర్య
సగ్రాహమాశు సరస: కృపయోజ్జహార
గ్రాహాద్విపాటితముఖాదరిణా గజేంద్రం
సంపశ్యతాం హరిరమూముచదుచ్ఛ్రియాణాం

శ్రీశుక ఉవాచ (8.4.1-8.4.10) -
తదా దేవర్షిగంధర్వా బ్రహ్మేశానపురోగమా:
ముముచు: కుసుమాసారం శంసంత: కర్మ తద్ధరే:
నేదుర్దున్దుభయో దివ్యా గన్ధర్వా ననృతుర్జగు:
ఋషయశ్చారణా: సిద్ధాస్తుష్టువు: పురుషోత్తమం
యోఽసౌ గ్రాహ: స వై సద్య: పరమాశ్చర్యరూపధృక్
ముక్తో దేవలశాపేన హూహూర్గన్ధర్వసత్తమ:
ప్రణమ్య శిరసాధీశముత్తమశ్లోకమవ్యయం
అగాయత యశోధామ కీర్తన్యగుణసత్కథం
సోఽనుకంపిత ఈశేన పరిక్రమ్య ప్రణమ్య తం
లోకస్య పశ్యతో లోకం స్వమగాన్ముక్తకిల్బిష:
గజేన్ద్రో భగవత్స్పర్శాద్విముక్తోఽజ్ఞానబంధనాత్
ప్రాప్తో భగవతో రూపం పీతవాసాశ్చతుర్భుజ:
స వై పూర్వమభూద్రాజా పాణ్డ్యో ద్రవిడసత్తమ:
ఇంద్రద్యుమ్న ఇతి ఖ్యాతో విష్ణువ్రతపరాయణ:
స ఏకదారాధనకాల ఆత్మవాన్గృహీతమౌనవ్రత ఈశ్వరం హరిం
జటాధరస్తాపస ఆప్లుతోఽచ్యుతం సమర్చయామాస కులాచలాశ్రమ:
యదృచ్ఛయా తత్ర మహాయశా ముని: సమాగమచ్ఛిష్యగణై: పరిశ్రిత:
తం వీక్ష్య తూష్ణీమకృతార్హణాదికం రహస్యుపాసీనమృషిశ్చుకోప హ
తస్మా ఇమం శాపమదాదసాధురయం దురాత్మాకృతబుద్ధిరద్య
విప్రావమంతా విశతాం తమిస్రం యథా గజ: స్తబ్ధమతి: స ఎవ

శ్రీశుక ఉవాచ (8.4.11-8.4.16) -
ఎవం శప్త్వా గతోఽగస్త్యో భగవాన్నృప సానుగ:
ఇంద్రద్యుమ్నోఽపి రాజర్షిర్దిష్టం తదుపధారయన్
ఆపన్న: కౌఞ్జరీం యోనిమాత్మస్మృతివినాశినీం
హర్యర్చనానుభావేన యద్గజత్వేఽప్యనుస్మృతి:
ఎవం విమోక్ష్య గజయూథపమబ్జనాభస్
తేనాపి పార్షదగతిం గమితేన యుక్త:
గంధర్వసిద్ధవిబుధైరుపగీయమాన
కర్మాద్భుతం స్వభవనం గరుడాసనోఽగాత్
ఏతన్మహారాజ తవేరితో మయా కృష్ణానుభావో గజరాజమోక్షణం
స్వర్గ్యం యశస్యం కలికల్మషాపహం దు:స్వప్ననాశం కురువర్య శృణ్వతాం
యథానుకీర్తయన్త్యేతచ్ఛ్రెయస్కామా ద్విజాతయ:
శుచయ: ప్రాతరుత్థాయ దు:స్వప్నాద్యుపశాంతయే
ఇదమాహ హరి: ప్రీతో గజేంద్రం కురుసత్తమ
శృణ్వతాం సర్వభూతానాం సర్వభూతమయో విభు:

శ్రీభగవానువాచ (8.4.17-8.4.25) -
యే మాం త్వాం చ సరశ్చేదం గిరికందరకాననం
వేత్రకీచకవేణూనాం గుల్మాని సురపాదపాన్
శృఙ్గాణీమాని ధిష్ణ్యాని బ్రహ్మణో మే శివస్య చ
క్షీరోదం మే ప్రియం ధామ శ్వేతద్వీపం చ భాస్వరం
శ్రీవత్సం కౌస్తుభం మాలాం గదాం కౌమోదకీం మమ
సుదర్శనం పాఞ్చజన్యం సుపర్ణం పతగేశ్వరం
శేషం చ మత్కలాం సూక్ష్మాం శ్రియం దేవీం మదాశ్రయాం
బ్రహ్మాణం నారదమృషిం భవం ప్రహ్రాదమేవ చ
మత్స్యకూర్మవరాహాద్యైరవతారై: కృతాని మే
కర్మాణ్యనంతపుణ్యాని సూర్యం సోమం హుతాశనం
ప్రణవం సత్యమవ్యక్తం గోవిప్రాంధర్మమవ్యయం
దాక్షాయణీర్ధర్మపత్నీ: సోమకశ్యపయోరపి
గఙ్గాం సరస్వతీం నందాం కాళిందీం సితవారణం
ధ్రువం బ్రహ్మఋషీన్సప్త పుణ్యశ్లోకాంశ్చ మానవాన్
ఉత్థాయాపరరాత్రాంతే ప్రయతా: సుసమాహితా:
స్మరంతి మమ రూపాణి ముచ్యంతే తేఽమ్హసోఽఖిలాత్
యే మాం స్తువంత్యనేనాఙ్గ ప్రతిబుధ్య నిశాత్యయే
తెషాం ప్రాణాత్యయె చాహం దదామి విపులాం గతిం

శ్రీశుక ఉవాచ (8.4.26-8.4.26) -
ఇత్యాదిశ్య హృషీకేశ: ప్రాధ్మాయ జలజోత్తమం
హర్షయన్విబుధానీకమారురోహ ఖగాధిపం

శ్రీశుక ఉవాచ (8.5.1-8.5.10) -
రాజన్నుదితమేతత్తే హరే: కర్మాఘనాశనం
గజేంద్రమోక్షణం పుణ్యం రైవతం త్వంతరం శృణు
పఞ్చమో రైవతో నామ మనుస్తామససోదర:
బలివింధ్యాదయస్తస్య సుతా హార్జునపూర్వకా:
విభురింద్ర: సురగణా రాజంభూతరయాదయ:
హిరణ్యరోమా వేదశిరా ఊర్ధ్వబాహ్వాదయో ద్విజా:
పత్నీ వికుణ్ఠా శుభ్రస్య వైకుణ్ఠై: సురసత్తమై:
తయో: స్వకలయా జజ్ఞే వైకుణ్ఠో భగవాన్స్వయం
వైకుణ్ఠ: కల్పితో యేన లోకో లోకనమస్కృత:
రమయా ప్రార్థ్యమానేన దేవ్యా తత్ప్రియకామ్యయా
తస్యానుభావ: కథితో గుణాశ్చ పరమోదయా:
భౌమాన్రేణూన్స విమమే యో విష్ణోర్వర్ణయేద్గుణాన్
షష్ఠశ్చ చక్షుష: పుత్రశ్చాక్షుషో నామ వై మను:
పూరుపూరుషసుద్యుమ్న ప్రముఖాశ్చాక్షుషాత్మజా:
ఇంద్రో మంత్రద్రుమస్తత్ర దేవా ఆప్యాదయో గణా:
మునయస్తత్ర వై రాజణవిష్మద్వీరకాదయ:
తత్రాపి దేవసంభూత్యాం వైరాజస్యాభవత్సుత:
అజితో నామ భగవానంశేన జగత: పతి:
పయోధిం యేన నిర్మథ్య సురాణాం సాధితా సుధా
భ్రమమాణోఽమ్భసి ధృత: కూర్మరూపేణ మందర: